pomakların milli çalgısı gaida

Gayda kamıştan yapılmış çift düdük ve tulumdan oluşan, tiz sesli, nefesli bir enstruman adı olup Trakyalı, Bulgar, Makedon ve İskoçların milli çalgısıdır. İskoç Gaydası, İrlanda Savaş Gaydası en tanınmış modelleridir. Kuzeydoğu Anadolu’da tulum (Türkçe), dankiyo (Rumca), tsimpona(Latince), guda (Lazca) adlarıyla bilinen sürekli pes ses veren ek boruya (İngilizce drone)sahip olmayan çeşitlerinin yanısıra Trakya ve Balkanlar da gayda adıyla bilinmektedir.Meleyen Keçi adlı Macaristan'da 20. yüzyılın başlarında yapılan bir türü vardır.Bu aletette körük kol altına alınır.Oğlak derisinden yapılma tulumu şişirmek için tulumun içine hava pompalanır.Bir kamışı bulunan kıvrımlı borudan, dem sesinde sürekli pes bir ses çıkar.Tulum, bunun yanı sıra çifte dedende bulunan çift kamışa üfürüm yapar.Çifte dedende melodi çalmaya olanak veren parmak delikleri vardır.Gayda'nın bir başka türü Eski Tulum'dur.Fransa'nın Bretanya bölgesinde kayun postundan yapılan basit bir gayda'dır.İlk önce üfleme borusundan üflenerek tulum şişirilir.Ardından dem borusuyla dedeni seslendirmek için bu tulum sıkıştırılır.Bu tür gaydalara Asya,Afrika ve Avrupa'nın her yerinde rastlanır.Eski Tulumun sesi İskoç gaydalarından rahatlıkla ayırt edilebilir.


[/img]http://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/thumb/7/75/Gayda.png/300px-Gayda.png

Gayda eşliğinde horo adlı geleneksel danslarını yapan Pomak göçmenler, İstanbul, 1926[img]

Gaydacı İbrahim meşhur,gayda çalardı...gayda çalan hiçbirisi kalmadı şimdi.Burda gayda var;ama çalamıyorlar...Gaydacı İbram şişirdiği zaman,onları kendi yapardı,kendi yapar,böyle şişirir,parmaklarını iter ondan sonra o indiği zaman gene ağzınla şişirir gene,ama nasıl borazan gibi..
(anne-baba)1924 de gelmişler...onlar hep kendi adetlerini,geleneklerini,bayramlarını yaşattılar.Bize onlardan geçti.Hep sürdürdüler yani.Sen o bayramları görüp bizi dinleyecektin o zaman...akşam ezanına kadar bitmezdi oyunlar,neler neler ihtiyarlar oyunyaparlar...bu gelenek battı yani.Aşağı yukarı otuz sene,kırk sene oldu battı bu gelenek artık..Ne oynanır ne de söylenir...

(belleklerdeki güzellik-mübadele türküleri
pınarhisar-yenice bölgesinde Ömer Okan'ın anlattıklarından alınmıştır.)

Bulgaria Rodope Mountain Gaida Bagpipe Music